bende açılıyor yinede yazıları kopyalayım
Av fişekleri hakkında bilgiler
italyanca tapa ifadeleri..
CAL: Kalibre
BOSSOLO: Kartuş tipi (Kağıt veya plastik)
BORRAGGİO İN PLASTİCA: Plastik tapa
BORRAGGİO İN FELTRO: Keçe tapa
DOSE PALLİNİ İN GRAMMİ: Saçma ağırlığı
ORLO: Fişek ağzı kıvrımı (Yıldız yada yuvarlama)
TONDO: Yuvarlak
STEL: Yıldız
1 yards = 0,91 metredir
*****
FİŞEKLERDEKİ SAÇMA ADETLERİ
12/70 (12 ga ve 70 mm fişek)
saçma nosu saçma çapı saçma adedi
---------- ---------- -----------
9 2 mm 760
7 2,5 mm 390
4 3 mm 220
3 3,5 mm 140
0 4 mm 94
******
FİŞEKLERDE TAPA
***power tapa:Power tapa dedikleri saçmayı muhafaza eden tapalar kullanıldığında
saçmalar yumuşak dahi olsa namluyla temasları olmadığından ya da çok az olduğundan sıvaşma görülmez.
Power tapaların saçmaların sağlıklı olarak hedefe ulaşmasında fonksiyonu büyük.ve power tapalar
saçmaları fazla dağıtmaz.saçmalar tapa ile namlu dışındada biraz gittikten sonra dağılır.
.....
***keçe ve bior tapa:
Keçe ve bior tapa da namluya temas eden saçmalar namlu içi basıncın yüksekliğine göre değişen
oranlarda sürtünerek deforme olurlar. Bu da grupmanın daha dağınık olması sonucunu doğurur.
Bior tapaların tabanı genel olarak power tapalar gibi çukur olduğundan barut dozajı farklılık göstermez.
Ancak keçe tapaların altına plastik barut üstü tapa konulmazsa barut gazı kaçağı olacağından
her zaman daha fazla barut konulur.
Bior tapalarda kullanılan kurşunun atış fişeklerinde olduğu gibi sertleştirilmiş kurşun olması gerekiyor.
Zaten kısa mesafede dağılan fişek istendiği için özgül ağırlığı düşük sert kurşunun tercih edilmesi handikap oluşturmaz.
bior tapa ve keçe tapa namlunun içinde hemen dağılmaya başladıklarından eğer kurşun yumuşak
kurşun olduğunda namlu içine kurşun yapışır...
.....
Tapalar barut ile saçma tanelerinin karısmalarını önlemek ve atıs sırasında saçma
tanelerinin namlu içine hızla düzgün bir sekilde sevk edilmeleri
amacıyla bulunurlar. Barutu dar ve sınırlı bir alanda sıkıstırarak birden tutusmasını
sağlamak patlama gazlarının etkisini artırmak amacıyla kullanılır.
Genellikle keçe yada plastikten yapılmıslardır. Plastik olanların da çesitli türleri bulunmaktadır.
Son yıllarda tüp seklinde saçmaları içinde tutan tapalar (power piston) yaygınlasmıstır.
Tapalar fiseğin çapına uygun ve silindir seklindedir. Di Maio’ya göre tapalar 4 tiptir:
Birincisi fisek kovanının tabanında bulunan taban tapası olup baruttan bos kalan kısmı doldurur.
Bu tapa atesleme sırasında dısarı atılmaz. Barut üstü tapa, barut ve dolgu tapası arasında yer
almaktadır.
Barut üstü tapa disk seklinde kartondur. Gaz geçisini önler ve barutun dolgu tapalarındaki yağ
ile kirlenmesini engeller. Dolgu tapaları, barut üstü tapalar ile saçmalar arasında yer alır.
Dolgu tapaları gazı saçmaların arkasında tutarak, av tüfeği ateslendiğinde gaz kaçısını engeller.
Ayrıca fisek ile gaz akımı arasında yastık görevi görerek, saçmaların deforme olmalarına,
kaynasmalarına ve erimelerine engel olur. Dolgu tapaları yağlanmıs olduklarından kaygandırlar
ve içinden geçerken namlunun iç kısmını temizlerler. Av fiseğinin ağzı ince bir disk ile kapatılmıstır.
Bu da üst
tapadır. Fisek ağzı bu tapanın üzerinde, içe doğru kıvrılmıstır. Bu tapanın üzerinde genellikle
saçmaların numarası yazılıdır. Saçmaları fiseğin içerisinde tutarlar.
Fişek, genel anlamda türkçede yivsiz av tüfeklerinin kullandığı mühimmata denir.
Fişekler yapılarından dolayı ve içerdikleri saçma/tek kurşun veya benzeri katı/gaz
atılacak malzemeden dolayı kalibre ile değil gauge ile değerlendirilirler ancak
başka parametreler de bu fişeklerin yapıları ve kullanım alanlarını etkilemektedir.
Fişekler 12ga-36ga arasında çaplarda üretilseler de nadir olarak 10ga modeller de
mevcuttur. en çok kullanımda olan 12ga çapı kendi içinde 70-76mm uzunluğa sahip
kovanlarda üretilmektedir. ayrıca aynı çap fişeğin barut miktarı ve içerdiği saçma
miktarı da değişmektedir.
FİŞEKLERİN YAPISI
Fişeklerin yapısı bir bütün olarak düşünüldüğünde metal kovan dipçiği, plastik kovan,
kapakçık ve içeride saçma (veya daha iyi bir kavram ile atılacak malzeme), tapa,
barut ve kapsülden oluşur. Tüfeğin tetiği çekildiği anda tüfek iğnesi ileri
itilir => Kapsülün çevresini kaplayan bakır alaşımı ezilir => Kapsülün içindeki
detonatör'de yaratılan etki hızlı bir kimysal tepkimeyle patlamayla
sonuçlanır => kapsüldeki küçük patlama Barut(barut+TNT karışımı olan
fişek barutu)nda kimyasal tepkimeyle sonuçlanır ve kapalı alanın
etkisiyle sonuç patlama olacaktır. => yaratılan patlama çok yüksek
basınçta sıcak gaz meydana getirir ve gaz genleşir => dışarıya çıkmaya
yol arayan bu gaz önündeki tapa ve dolayısıyla onun önündeki saçma ve
kapakçığı öne doğru iter, Kapakçık açılır ve saçma ile arkasındaki
tapa namlunun içine itilir => saçma ve tapanın namluyu terk etmesiyle
beraber bu gaz da namludan dışarı çıkar ve atış işlemi gerçekleşmiş
olur. Belirtildiği gibi bir fişeğin yapısındaki en önemli özellik
barut ve saçma miktarı ve ona göre de fişeğe çap ve uzunluk seçilir.
genel anlamda 76mm uzunluğundaki 12ga fişeklere magnum tabiri
kullanılır zira daha fazla barut ve saçma içerirler. Barut miktarının
artmasıyla birlikte patlamanın şiddeti de artacaktır ve bunun için de
o patlamaya dayanacak namlu gerekir. buna göre tüfeklerin namlularında
fişek yatağının özellikleri her tüfek için farklı olarak yazılır. örneğin
76mm bir fişek yatağına sahip tüfek revaçta olan 70mm'lik fişekleri
ateşleyebilmekte ancak 70mm fişek yatağına sahip tüfekler 76mm'lik fişekleri
belirtilen sebepten dolayı ateşleyememekteler.Bir diğer yandan barut miktarı
arttıkça patlamanın içinde gerçekleştiği metal kovan dipçiği gerekmektedir.
bu dipçikler uzunluklarına göre T'li rakamlarla bildirilirler. buna göre metal kovan dipçik boyu:
T1: 8 mm
T2: 12 mm
T3: 16 mm
T4: 20 mm
T5: 25 mm
ŞEVROTİN(BUCKSHOT)
Fişeğin içindeki saçmaların büyük seçilerek yapılan fişeğe denir. Türkiyede en çok kullanılan
şevrotin saçma numarası "00"'dır(ve bu numaraya halk arasında "Domdom" denir).
Bu tip saçmalarda numara küçüldükçe saçma büyür. Bu tip fişekler avcılıkta büyük
baş hayvanlar (türkiye için en sık Domuz avı) ve bir diğer yandan da ordularda
özellikle şehir savaşlarında(yakın mesafelerde etkinlikleri yivlilere göre daha
iyi olmasından dolayı) kullanılan av tüfeklerinde (en çok pompalı modeli kullanılsa
da yarı-otomatik ve kombine versiyonlar da kullanımda) askeri fişekler olarak
kullanılırlar. "00" saçmasına sahip şevrotinler halk arasında "Domdom" ve
"dokuzlu" olarak bilinirler zira içlerinde genelde yapılan modeliyle 9 adet 00 saçma bulunur.
Bu tip fişekler özellikle büyük baş hayvanların yakın mesafeden avları için çok uygun
bir yapı oluşturular ancak bir çok ülke bu av modelini yasaklamış durumdadır.
aynı "00" boyu saçma sert plastikten yapılıp aynı fişek yapısının içine
konulduğunda polis ve kolluk kuvvetlerinin en çok tercih ettiği isyan bastırma
fişeği haline gelmektedir. bu tip fişekler hem silahın çalışma hızını yükek
tutmakta hem de istenilen etkiyi yaratmaktadır. ancak tabiidir ki öldürmeyen
bir fişek av için kullanılmamaktadır.
TEK KURSUN (shotgun slug)
Tek kurşun özellikle büyük baş hayvanların avında kullanılan bir fişek yapısıdır.
İlk tek kurşu, Mauserin ünlü G98 ve [KAR98K]]in 7.92x57mm Mauser mermilerinin
tasarımcısı olan Alman Wilhelm Brenneke tarafından 1898'de disayn edildi ve
o günden buyana kullanımdadır. Bu tip fişeklerle avcılık iyi düzeyde
nişancılığa gereksinizm duymaktadır zira bu kurşunlar yivsiz bir
namludan ateşlendikleri ve dolayısıyla düşük menzil ve yüksek kurşun
düşüşü ve hedeften sapma oranından dolayı yivli namlulardan atılan mermilerin
aksine kötü balstik bir seyir ile hedefe doğru ilerlemekteler. 36ga(.411)
yivsiz av tüfeklerinde kullanılan fişeklerin küçük yapılarından dolayı kullanılan
başlıca fişekleri bu yapıda üretilmekteler. Tek kurşun fişekler seçtikleri
kurbanlarına verdikleri hasar, balistik performanslarından dolayı
yakın mesafede çok ağır olmaktadır. Tek kurşunların üzerinde
genellikle yiv-sete benzer oyuklar açılmaktadır. bu oyuklar ateşleme esnasında
yivsiz namluyla temasa geçen kurşunun hafif bir dönme hareketi yapmasına
ve dolayısıyla balistik performansın, atış dikkatinin ve dolayısıyla menzilin
bir miktar artmasına sebep olmaktadır ancak kuşkusuzdur ki bu olay yivli namlulardan
çok daha uzakta bir yerde kategorize edilmesi gerekmektedir. Tek kurşunların
en önemli özelliklerinden biri de slug ve şoksuz namlu yani tamamıyla silindir
yapısında düz namludan ateş edilmelerinin gerekmekmesidir.
Bu olay şoklu namlulardan tek kurşunun ateşlenmesinin mümkün olmadığı
anlamına gelmemekte ancak bunun gibi bir olayın gerçekleştiği durumda bir
taraftan silahın aşınmaya maruz kalması durumu söz konusua olabilmekte hem de kurşunun
balistik seyri değişip dikkati ciddi derecede azalmaktadır.
1 yards = 0,91 metredir
Konu: av fişekleri hakkında (Okunma sayısı 5783 defa)