İsfendiyar Topçu beyden alıntıdır.Bu güzel yazıyı yayınlamamıza izin verdiği için kendisine çok teşekkürler ...
Arkadaşlar O muhteşem av köpeklerimizin eğitimleri ile ilgili hiçbir sitede görmediğim konular hakkında kendi bilgilerim(Yanlış bilgilerim de olabilir) doğrultusunda fikirlerimi yazma gereği duydum.Özellikle kopoy olarak adlandırdığımız bu köpeklerimizin hangi ava ne şekilde alıştırıldıkları konusunda birikimlerimi sizlerle paylaşmak istedim.
Ülkemizde özellikle Balkan taraflarında kopoylara Çakal,Macar,Barak ,Bulgar kopoyu adları verilmekte ve sanırım genelde eski göçmenler tarafından getirilen köpeklerin birbiriyle çiftleştirilmesi sayesinde ortaya çıkmıştır. Özellikle iyi alıştırıldıkları zaman çoban köpeklerinin de kopoy gibi özellikle domuz ve tavşan kovduklarına da şahit olmuşumdur.
Öncelikle kopoylarda aranan 3-5 fiziksel özellikten bahsetmek isterim ki bu özellikler yıllardır eski avcılar tarafından göz önünde tutulmaktadır. Kopoyun mahmuzlu olanı makbuldur.Dişi kopoy daha iyi ize yatar ve erken av kovmaya başlar.Dişi genelde 7 aylıktan sonra ,erkek 1 yaşından sonra ava başlar.En verimli av yaşı 3-5 yaşlarıdır. Kuyruk kıvrık ve ucu beyaz olmalıdır( tilki vs gibi birçok yaban hayvanının kuyruklarının ucu beyazdır.)
Kulaklar uzun ve sarkık, kafa sivrisi olan, sağrısı basık, tüyleri kısa ve parlak olmalıdır. Ayak altları beyaz olan kopoyların taşlık arazide ayakları çabuk yarılır.Siyah olanı makbuldür.Yavru köpek alırken ki bu bence kuşçular için de geçerlidir en son doğan yavru iyi derler.Ve eğer seçme şansınız varsa mutlaka 2-3 kere çağırınca ilk size gelen köpeği seçin kesin size iyi av yapar.
Yavrumuzu aldık .Peki nasıl yetiştireceğiz.Kopoylar oldukça sert ve özgür köpeklerdir. Genelde yanlış yönlendirilir ise ya her ava gider veya diğer köpeklerin peşinde yaygara yapan bir köpek olarak yetişir.
Öncelikle acemi iken her türlü 4 ayaklı ava gitmeye eğimli köpeğimizi iyi yönlendirir isek sadece istediğimiz avın peşinden gitmesini sağlayabiliriz.Kopoy önünde hangi av daha fazla vurulur,hangi avı daha çok görür ise kopoy ona yönelir. Özellikle kopoyun kuş köpeklerinden daha çok meraya çıkması gerekir. Yavru köpeği iyi tanıdığı tecrübeli köpekle de ava eğitebiliriz.Ama o zaman köpek tıpkı diğer köpek gibi olur ve yanlız götürülmez ise avda hep başka kopoyların sesini arar,avı kaldırmak veya bulmaktansa hazır ava yönelir.
Öncelikle acemi iken yanlız olarak çıkarmakta fayda vardır. Ülkemizde birçok av için kullanılsa da bence kopoyların av gruplarını ayırmak gerekir ise. Tavşancı, Tilki sansar kedi kunduz vs kopoyları ,Domuz kopoyu olarak sıralayabiliriz. Burada özellikle kurt avından bahsetmek isterim.Kopoyların hepsi ve hatta tüm köpekler Kurt’un kokusundan anormal korkar ve Kurttan kaçarlar.Sadece postada 1 den fazla köpek var ve Kurt’un kokusunu tam anlayamazlarsa kovarlar. Genelde Kurt bulan köpek bir müddet gidip kuyruğunu kısarak sırtını kabartarak geri döner.
Tavşana eğiteceğimiz köpek önünde kesinlikle başka (tilki vs)ava atılmaz ve köpek avı bırakması için çağrılır.Kopoyla avın her türlüsünde köpek kaybolmamış ise kesinlikle boşa veya kuşa silah atılmaz. Köpek buna öyle alışmalıdır ki silah atıldığı zaman avın ya vurulduğu ya da o anda oradan geçtiğini anlayıp silah atılan yere gelmelidir.
Yavru köpeği tavşan soyunda kendi haline bırakıp arada destek vererek aramasını sağlamak gerekir.Özellikle avın yatabileceği yerlerde arayıp yatak izini ayırması izleniz.Kokuya giren bir yavrunun yanından ayrılmayıp avı araması sağlanır. Yatak izini bulan ve sizden destek alan yavrunuz daha iştahla avı arar ve hangi avı arayacağını bilir.Eğer tilki vs gibi kokuya girer ise hemen köpeği çağırıp bağlayıp tavşan olabilecek bir yere salmak gerekir.Eğer tilki vs bulur ve kovarsa yine köpeği çağırın .Yataktan 2-3 tavşan kaçıran köpeğiniz artık yolun yarısını geçmiştir.Hele ki o tavşanlar vurulmuş olur ise.Kopoyun önünde vurulan tavşanı kesip olduğu yerde bırakın ve köpeğin izden gelip kovduğu avı bulmasını bekleyin.
Böylece kovaladığı veya aradığı avı sonunda bulabileceği güveni gelsin.Vurulan tavşanın ön ayaklarını köpeğe vererek onu mükafatlandırıp kanını yalamasına veya hırsını alarak sıkmaya çalışmasına kesin karışmayın.Sadece iç organlarını özellikle vermeyin. VEE HİÇBİR ŞEKİLDE NE OLURSA OLSUN KOPOYUNUZU DÖVMEYİN.Birdaha kesin iş yapmaz yapsa bile ona av yaptı denmez.
Vurulan tavşanın sidik torbasını yavrunun tavşan kokusunu unutmaması açısından ve biraz da kızdırarak hırs yapmasını sağlamak için köpeği çağırıp burnuda aniden patlatmak adettendir.
Her ne av olursa olsun bazen kilometrelerce giden kopoylar en sonunda avcısını nerede bıraktı ise oraya gelir.Eğer orada bulamaz ise ilk ava salındığı yer gider ve orada bekler. Meralarda çok olan çoban köpekleri özellikle erkek köpekleri boğarlar.Bu yüzden tavşan da özellikle izini koyunların izine karıştırmak ve çoban köpeklerinin kopoyu çevireceğini bildiklerinden sürü tarafına kaçar.Bu gibi durumda köpeğiniz tavşandan daha kıymetli olduğundan köpeğinizi çevirin gerekirse havaya silah atıp çağırın.
Tilki genelde düz gittiğinden ve kokusunun sertliğinden dolayı kopoy tarafından rahat bulunur ve kovulur.Oldukça çok köpeği yorar ve genelde en son inine kaçar.Tilki için kopoyu alıştırmaya gerek yoktur.Fakat tilkiye düşkün kopoy genelde tavşan kovarken bile denk gelir ise tavşanı bırakıp tilkiye gider.Zaten kopoy avcısı köpeğin sesinden ne avı kovaladığını anlar.Açık yere ve tepelerde kovuyor ise tavşandır.Düz ve sıklıklarda ise tilki , karaca vs ve boğuk aynı yerde ise sansar,porsuk,yaban kedisi olabilir.Domuzda daha kalın diğer avlarda daha ince ses verir.
Domuza alıştıracağımız köpeği yavru iken tavuk kanı ile beslemek iyidir.Hatta domuz etine alıştırmak. Ayrıca domuza giden ve domuz tarafından sıkıştırılan veya yaralanan kopoy ya hiç domuza gitmez ya da daha hırslanır.Genelde usta köpekler ile domuz avına götürülen köpekler 1-2 vurulmuş domuz görünce domuz kovmaya başlar. Tüm kopoy avlarında köpek kesinlikle tasma ile salınmaz.Ormanda dallara takılıp boğulma veya boynunu kırma tehlikesi vardır.
Tüm kopoylar genelde 2 şekilde av kovalar.İzden ve rüzgar altından.
Domuz avında yel altından kovan köpek daha makbuldür ve kendini domuza zor ezdirir. Avda kopoyunuzu sadece ve sadece önünüzden av kalktı veya geçti ise izi vermek için çağırın.Başka hiçbir şekilde çağırmayıp sadece Haydaaa diyerek yerinizi belli edip köpeği teşvik edin.Kopoylar kuş köpeklerinden daha fazla açılır ve sahibini kendi bulur. Avdan gelen kopoyunuza yorgun iken yemek vermeyin.Çok su içirmeyin.Sabah ava az bir yemek vererek çıkartın.
Avda başka kopoyun kovaladığı ava veya başka avcının silah sesine gitmesine izin vermeyin. Hiçbir şekilde başka avcının kopoyu önünde kurt ve domuz hariç başka ava silah atmayın.Eğer atmanız gerekiyor ise ve vurmuş iseniz muhakkak avı köpeğin sahibine verin.Zaten böyle yaparsanız avı sizden almaz ama onun yerine 5-10 fişek vermeniz yerinde olur. Avda kaybolmuş veya sizin yanınıza gelen kopoyu kovalayıp sahibine gitmesini sağlayın (özellikle yavru paleler) . Eğer peşinizi bırakmıyor ise sahibine seslenin .O da olmassa en yakın köye gidince hemen eski avcılara haber verin .Muhtemelen oranın veya yakın bir köyün avcısınındır.Yabancı avcının ise zaten sonunda oraya gelip soracaktır.
Kendi köpeğiniz kaybolur ve gelmez ise yine en son bıraktığınız yerde veya en yakın köy veya kışla kenarlarında arayın.Tabiki ziyan olmadı ise. Kendi kopoyumun Edirneden Kırklareline 70-80 km yerden 2.5 sene sonra geldiğine ben şahidim.
EN ÖNEMLİSİ KOPOYLARA VE KOPOY AVCILARINA SAYGI GÖSTERİN.
Özellikle kopoylar zor arazi şartlarında türlü belalarla çok karşılaştıklarından cabuk yıpranır ve ömürleri az olur.
Çoban köpekleri özellikle kopoylara çok saldırırlar.Av kovma şekliyle uzaklarda olacak köpeğinizi çobam köpeklerinden kaçmaya alıştırın.Genelde dişi kopoylara çoban köpekleri saldırmasa da yıllarca emek verdiğiniz kopoyunuza alıştıracağınız bu yöntem avı vurmasanız bile köpeğinizin sağ kalmasına yarayacaktır.Çoban köpeği sesini duyup hemen yanınıza geliyorsa ömrü uzun olur.
Bildiğim veya bildiğimi zannettiklerim bu kadar .Sizlerin de bilgileri ile sanırım kopoy avcısı olmak isteyen yeni arkadaşlara yardımcı oluruz.
Saygılarımla İsfendiyar Topçu
